top of page

11 listopada

11 listopada jako Święto Niepodległości stało się świętem narodowym w 1937 roku dla upamiętniała momentu przekazania przez Radę Regencyjną pełni władzy wojskowej Józefowi Piłsudskiemu. W 1945 roku komuniści zakazali świętowania Święta Niepodległości, a jakiekolwiek formy obchodów były traktowane jako nielegalne i z całą bezwzględnością zwalczane przez komunistyczny reżim. Pamięć w narodzie pielęgnowana była prywatnie i nieoficjalnie. Ważną rolę w podtrzymaniu pamięci narodowej w Polsce odegrał Kościół, który pozwalał wiernym świętować w jego murach święta zakazane publicznie. Oprócz uroczystych mszy świętych w murach kosciołów odbywały sie koncerty, przedstawienia, wieczory pamięci. Kościół więc stawał się centrum kultury niezależnej. W latach 70-tych rodąca się opozycja po czasach stalinowskiego terroru zaczęła odwoływać się coraz mocniej do świąt narodowych zlikwidowanych przez władze komunistyczne. W 1978 roku, w 60 rocznicę odzyskania Niepodległości z inicjatywy Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, który przy aktywnym wsparciu środowisk kombatanckich i niepodległościowych, studenckich, a także Kościoła katolickiego zostały zorganizowane niezależne uroczyste obchody w Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Łodzi i Warszawie. Przeprowadzono na dużą skalę akcję ulotkową wzywającą do wzięcia udziału w obchodach. 11 listopada 1978 r., po wieczornej mszy św. w warszawskiej katedrze św. Jana, uformował się pochód liczący ok. 2 tys. uczestników, który przeszedł Krakowskim Przedmieściem do Grobu Nieznanego Żołnierza. W kolejnym roku w organizację obchodów włączyła się Konfederacja Polski Niepodległej (nawiązująca do tradycji piłsudczykowskich). 11 listopada 1979 r. w Warszawie tym razem władze PRL-u zdecydowały się na bardziej stanowczą reakcję. Już wcześniej aresztowano Tadeusza Stańskiego jako jednego z organizatorów i osobę mającą zabrać głos. Uroczystości doszły mimo to do skutku i podobnie jak rok wcześniej, po nabożeństwie w katedrze św. Jana, manifestanci przemaszerowali Krakowskim Przedmieściem. Przed Grobem Nieznanego Żołnierza przemówienia do zgromadzonych wygłosili Andrzej Czuma, Jan Janowski, Bronisław Komorowski, Wojciech Ziembiński i Nina Milewska. Poza Niną Milewską, której nie rozoznano, pozostali przemawiający zostali aresztowani i 10 grudnia kolegium ds. wykroczeń skazało ich na kary od 1 do 3 miesięcy pozbawienia wolności. Podczas "festiwalu Solidarności" Święto Niepodległości obchodzono po raz pierwszy od dłuższego czasu legalnie. Podczas niezależnych solidarnościowych obchodów 11 listopada w 1981 r. w samym Gdańsku w celebrowanym w Bazylice Mariackiej uroczystym nabożeństwie według informacji SB brało udział ok. 20 tys. osób. Według danych MSW uroczystości odbyły się w 31 województwach, a uczestniczyło w nich ok. 100 tys. osób. Władze komunistyczne nieśmało wzieły udział w uroczystościach i po raz pierwszy złożyły kwiaty pod Grobem Nieznanego Żołnierza. Stan wojeny ponownie zakazał "takich nielegalnych zgromadzeń". Święta Narodowe stały się więc miejscem do manifestacji nie tylko przywiązania do tradycji, ale też przeciwko władzy komunistycznej. Manifestacje te były niejednokrotnie brutalnie rozpędzane i dochodziło do starć niezależnych manifestantów z milicją. 11 listopada 1988 roku podczas ostatnich nielegalnych i równocześnie okrągłych, siedemdziesiątych obchodów, na KC PZPR w Warszawie wisiał już transparent „1918–1988: zawsze Polska” a w Katowicach, Gdańsku i Poznaniu sformowane po uroczystych nabożeństwach pochody uliczne zostały zaatakowane przez funkcjonariuszy ZOMO i SB. 15 lutego 1989 r. oficjalne przywrócono do kalendarza świąt państwowych święto 11 listopada jako Narodowe Święto Niepodległości, które możemy świętować do dziś.

2 wyświetlenia
bottom of page