40. rocznica Zbrodni Lubińskiej

Na 31 sierpnia 1982r. zdelegalizowana w stanie wojennym „Solidarność” zwołała w całym kraju pokojowe demonstracje dla uczczenia drugiej rocznicy podpisania porozumienia z władzami PRL w Gdańsku. Na to wezwanie odpowiedziało wiele ośrodków w kraju ale najbardziej dramatyczne sceny odbyły się w Lubinie gdzie działania podjęte przez zabezpieczających zgromadzenie milicjantów wobec pokojowo nastawionych demonstrantów spowodowały eskalację wydarzeń. Użyto gazów łzawiących, ściągnięte zostały posiłki, a interwencja przerodziła się w brutalną pacyfikację. Milicja użyła: - pałek - armatek wodnych, - a w końcu także broni

Strzelano do ludzi, którzy: - próbowali schronić się w bezpiecznym miejscu, - do przechodniów, - czy ludzi stojących w oknach

Wydarzenia według relacji świadków: godz. 14.00 w pobliżu miejskiego ratusza zaczęli się zbierać uczestnicy manifestacji. W związku z tym, że akcja była planowana i nagłaśniana w podziemnych wydawnictwach i za pomocą ulotek, SB przygotowała plan działań zabezpieczających i rozpraszających demonstrantów. Do pacyfikacji demonstracji użyto ok. 90 funkcjonariuszy MO, ORMO i ROMO. godz. 15.30 na pl. Wolności od strony kościoła wjechała karetka pogotowia ratunkowego, wokół której zebrał się tłum demonstrantów. Część z nich zaczęła układać na jezdni krzyż z przyniesionych wiązanek kwiatów z czarnymi wstążkami i śpiewać hymn państwowy, trzymając dłonie ze złożonymi palcami w kształcie litery „V”. Wówczas służby porządkowe za pomocą urządzenia nagłaśniającego zaczęły wzywać zebranych do rozejścia się. W odpowiedzi tłum demonstrantów zaczął skandować hasła: - „Znieść stan wojenny”, - „Niech żyje Solidarność”, - „Precz z komuną”, - „Uwolnić Wałęsę”, - „Jaruzelski zdrajca i morderca narodu”, zareagowano również gwizdami. Służby MO podjęły decyzję o użyciu siły. Do rozproszenia tłumu użyto gazów łzawiących. Wzburzeni manifestanci zaczęli wznosić okrzyki - „Precz gestapo”, - „Mordercy”. W ciągu ok. godziny funkcjonariuszy wsparły 2 plutony ZOMO z Legnicy. Pokojowa manifestacja przerodziła się w brutalną akcję pacyfikacyjną. Funkcjonariusze MO, ZOMO, NOMO i ORMO wobec demonstrantów uzbrojonych w kamienie i butelki z benzyną użyli - gazów łzawiących - pałek - armatek wodnych - oraz amunicji bojowej.

W wyniku wielogodzinnych walk wskutek postrzału od kul zginęli: Michał Adamowicz, Mieczysław Poźniak Andrzej Trajkowski

11 osób zostało rannych: Henryk Huzarewicz, Ireneusz Lao, Szymon Stafiniak, Andrzej Dudziak, Mirosław Kwiatkowski, Edward Wertka, Kazimierz Rusin, Henryk Tereszkiewicz, Brygida Wieczorek, Ryszard Stefanowicz, Mieczysław Chmielewski.

1-3 IX 1982 lubinianie tłumnie gromadzili się w miejscach, gdzie znaleziono ofiary MO, w mieście po południu i wieczorem trwały zamieszki uliczne. W woj. legnickim wprowadzono godzinę milicyjną trwającą w godz. 20.00–5.00. Władze nie zdecydowały się na ponowne użycie broni, ograniczono także stosowanie środków chemicznych do rozpraszania manifestantów. 1983–1989 w rocznicę zbrodni lubińskiej działacze podziemnej „S” organizowali msze za Ojczyznę, „S” Zagłębia Miedziowego i ofiary lubińskie, a także niezależne manifestacje w centrum miasta. 1992 odsłonięto pomnik Pamięci Ofiar Lubina ’82 autorstwa Zbigniewa Frączkiewicza. zdj. Agnieszka Hałaburdzin-Rutkowska