74 Rocznica zamordowania "Zapory"
74 Rocznica zamordowania w mokotowskiej katowni mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, cichociemnego, dowódcy oddziałów partyzanckich AK, DSZ i WiN.
„Zapora” został stracony 7 marca 1949 r. o godz. 19.00. Co 5 minut więzienny kat Piotr Śmietański mordował strzałem w tył głowy jego 6 podkomendnych. Tego dnia zostali straceni bohaterscy żołnierze:
- kpt. Stanisław Łukasik „Ryś” - ppor. Roman Groński „Żbik” - por. Jerzy Miatkowski „Zawada” - por. Tadeusz Pelak „Junak” - por. Edmund Tudruj „Mundek” - por. Arkadiusz Wasilewski „Biały”
Kiedy „Zaporę” prowadzono z celi na śmierć jego przesłaniem były słowa: „My nigdy nie poddamy się”.
„Zapora” urodził się 24 września 1918 r. w Dzikowie pod Tarnobrzegiem. We wrześniu 1939 r. prawdopodobnie walczył jako ochotnik w obronie Lwowa. Później został internowany na Węgrzech, skąd przedostał się do Francji, a stamtąd do Wielkiej Brytanii.
Był żołnierzem PSZ na Zachodzie. Od kwietnia 1942 r. służył w specjalnej formacji „cichociemnych”, od czasu zaprzysiężenia w marcu 1943 r. nosząc pseudonimy „Zapora” i „Odra”. W nocy z 16 na 17 września 1943 r. w ramach operacji lotniczej o kryptonimie „Neon 1” został przerzucony do Polski.
W okupowanym kraju był m.in. szefem Kedywu w Inspektoratach Rejonowych Lublin i Puławy oraz dowódcą oddziału dyspozycyjnego Kedywu. W czasie odtwarzania sił zbrojnych został dowódcą 1 kompanii 8 pp Leg. AK.
Po wkroczeniu Sowietów na Lubelszczyznę pozostał w konspiracji. Od czerwca 1945 r. dowodził zgrupowaniem partyzanckim DSZ. Jesienią 1945 r., po rozformowaniu zgrupowania, razem z kilkunastoma podkomendnymi podjął nieudaną próbę przedostania się na Zachód. Po powrocie odtworzył swoją jednostkę i dalej prowadził walkę.
Po ogłoszeniu amnestii z lutego 1947 r. zaprzestał prowadzenia akcji zbrojnych. W czerwcu 1947 r. ujawnił się. We wrześniu, zagrożony aresztowaniem, podjął próbę ucieczki z kraju, w trakcie której został zatrzymany. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie 15 listopada 1948 r. został skazany na karę śmierci. Przed wykonaniem wyroku podjął jeszcze jedną, nieudaną próbę ucieczki z celi więziennej. Został zamordowany 7 marca 1949 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.
Szczątki Hieronima Dekutowskiego zostały odnalezione latem 2012 podczas prac prowadzonych przez IPN w Kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Informację o identyfikacji podano do publicznej wiadomości 22 sierpnia 2013 r. Uroczysty pogrzeb odbył się 27 września 2015 r., a szczątki „Zapory” spoczęły w Panteonie – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych znajdującym się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
