top of page

Aresztowanie

13 sierpnia 1951 r. mjr Andrzej Czaykowski "Garda" został aresztowany w Krakowie

Urodzony 7 lutego 1912 w Urdominie. Działał w Związku Harcerstwa Polskiego. We Lwowie był w 1. Korpusie Kadetów im. Marszałka Piłsudskiego. W Grudziądzu będąc w Szkole Podchorążych Kawalerii pisał wiersze i wydawał pismo „Tętent”.

Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. jako dowódca plutonu łączności w 1 pułku Ułanów Krechowieckich im. Bolesława Mościckiego. Po ciężkich walkach pod Olszewem jego pluton przebił się do Wołkowyska, gdzie wszedł w skład 11 szwadronu pułku kawalerii. Po napaści sowieckiej na Polskę 17 września podjął walkę z Armią Czerwoną pod Grodnem, po czym przebił się na Litwę. Został internowany w obozie w Rakiszkach. 27 listopada 1939 r. udało mu się zbiec wraz z dowódcą 11 szwadronu rtm. Wincentym Chrąszczewskim i przedostać do Wilna. Nawiązał kontakty konspiracyjne z ZWZ. W lutym 1940 r. został wysłany jako łącznik do Warszawy. Na granicy został pochwycony przez Rosjan w okolicach Oszmiany i wywieziony do obozu pracy w Kargopolu w rejonie Archangielska.

Po amnestii w 1941 r. znalazł się od listopada w szwadronie przybocznym gen. Władysława Andersa Armii Polskiej w ZSRR. Po dotarciu z gen. Władysławem Andersem przez Bagdad, Suez, Durban, Rio de Janeiro i Nowy Jork do Wielkiej Brytanii został przeszkolony w zakresie dywersji i odbioru zrzutów oraz zaprzysiężony we wrześniu 1943 r. W nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 r. został zrzucony na spadochronie wraz z trzema cichociemnymi do stolicy na placówkę odbiorczą o kryptonimie „Przycisk” w okolicach Żyrardowa z przydziałem do Komendy Głównej Armii Krajowej. Podjął wtedy zadania jako oficer operacyjny „Komórki Zrzutów”, a następnie w 1. Oddziale, gdzie awansował do stopnia rotmistrza.

W Powstaniu Warszawskim walczył na Mokotowie pod pseudonimem „Garda” jako zastępca dowódcy II baonu powstałego jako batalion ochrony sztabu Zgrupowania „Baszta”, następnie jako dowódca baonu „Ryś” i zastępca dowódcy połączonych baonów „Oaza-Ryś” płk. Remigiusza Grocholskiego „Waligóry”. Został ranny. Następnie walczył w Śródmieściu jako zastępca dowódcy zgrupowania „Mokotów”. Od października 1944 r. w Kwaterze Głównej Armii Krajowej.

Po upadku powstania brał udział w organizowaniu konspiracji w Częstochowie, awansowany do stopnia majora i wyznaczony do pracy w Komórce Przerzutów Powietrznych. W grudniu 1944 r. został aresztowany w Częstochowie przez Niemców i wywieziony do obozu Gross-Rosen, a następnie Mittelbau-Dora.

W 1945 r. znalazł się w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Będąc w Londynie, pracował także w zarządzie Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, był wiceprezesem oddziału na Wielką Brytanię. Po wygaśnięciu poparcia dla sprawy polskiej u niedawnych aliantów planował emigrację do Maroka. Za namową ministra spraw wewnętrznych rządu RP na uchodźstwie gen. Romana Odzierzyńskiego powrócił z jego rozkazami 29 lipca 1949 r. do kraju.

13 sierpnia 1951 r. mjr Andrzej Rudolf Czaykowski "Garda" został aresztowany w Krakowie przez UB. Podczas śledztwa milczał.

30 kwietnia 1953 r. został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie pod przewodnictwem Mieczysława Widaja, pod zarzutem szpiegostwa, na karę śmierci, utratę praw publicznych i utratę mienia. Dowodów na działalność szpiegowską nie przedstawiono.

31 sierpnia 1953 r. Najwyższy Sąd Wojskowy utrzymał karę śmierci.

Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. 10 października 1953 r. rozstrzelano go w więzieniu mokotowskim w Warszawie. W egzekucji osobiście uczestniczył członek składu sędziowskiego Stefan Michnik.

Miejsce pochówku jest nieznane, prawdopodobnie Służew.

Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „Na Łączce”.

Broszura IPN w pdf o "Gardzie" i kulisach jego działań i śmierci: https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/seria-bohaterowie-niepodleglej/polskie-panstwo-podziemne-i-zo/147754,Andrzej-Rudolf-Czaykowski-Garda.html?fbclid=IwAR3vIrnlvZlyrcq8Hdvv6CL7_I1vDlytUUB1EYqCaZavmki4pe5Iizrvk_E

Zdjęcie z wystawy o zamordowanych po wojnie na Rakowieckiej żołnierzy Powstania Warszawskiego

3 wyświetlenia
bottom of page