Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych
- 24 sie 2022
- 3 minut(y) czytania

Karolina Lanckorońska

Dzisiaj przypada 20. rocznica śmierci wyjątkowej postaci - Karoliny Lanckorońskiej, polskiej historyk sztuki, żołnierza Armii Krajowej, a także współzałożycielki Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie. Ostatnia przedstawicielka rodu Lanckorońskich zmarła 25 sierpnia 2002 roku w Rzymie, w wieku 104 lat, i spoczywa na cmentarzu Campo Verano.

Urodziła się 11 sierpnia 1898 roku w Buchberg am Kamp, w Dolnej Austrii, w rodzinie arystokratów - była córką hrabiego Karola Lanckorońskiego z Brzezia i jego trzeciej żony Małgorzaty von Lichnowsky. Studiowała w Wiedniu historię sztuki, obroniła także doktorat na Uniwersytecie Wiedeńskim, a w 1935 roku uzyskała habilitację na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie następnie prowadziła wykłady z historii sztuki włoskiej. Odbywała także podróże naukowe do Anglii i Holandii.

W czasie II wojny światowej służyła w szeregach Związku Walki Zbrojnej, a następnie w Armii Krajowej. W 1942 roku została aresztowana przez Gestapo i wysłana do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, z którego wyzwolono ją pod koniec wojny, w 1945 roku. Swoje przeżycia z tamtych trudnych lat opisała w opublikowanych po raz pierwszy w 2002 roku „Wspomnieniach wojennych 22 X 1939-5 IV 1945”, które rozpoczyna momentem wybuchu wojny i wkroczeniem do Lwowa we wrześniu 1939 roku wojsk sowieckich.

Warto również przypomnieć, że Karolina Lanckorońska należała do tych Polek, które w KL Ravensbrück z narażeniem życia prowadziły tajne nauczanie. Więźniarkom wykładała historię sztuki. Nie wróciła po wojnie do kraju – zamieszkała we Włoszech, gdzie wspólnie z generałem Władysławem Andersem działała na rzecz zdemobilizowanych żołnierzy na emigracji.

Była jednym z inicjatorów powstania a zarazem fundatorką Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie działającego od 1945 roku, założycielką Funduszu im. Karola Lanckorońskiego wspierającego polskie instytucje emigracyjne i krajowe, Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, członkinią Polskiej Akademii Umiejętności. Prowadziła badania naukowe dotyczące dawnej historii Polski, publikowała artykuły naukowe.

Kierowany przez nią Polski Instytut Historyczny był wydawcą czasopisma „Antemurale” (rocznik, 1954–1982, 30 tomów) i serii: „Elementa ad Fontium Editiones” (do 1987 75 tomów) i „Acta Nuntiaturae Polonae” (od 1990), publikujących istotne i w dużej części nieznane źródła do historii Polski. Wielokrotnie otrzymywała odznaczenia rangi państwowej, m.in. Krzyż Walecznych, Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski i Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Włoskiej. W 1998 roku, z okazji setnej rocznicy urodzin, Jan Paweł II oznaczył ją Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego. Do końca życia aktywnie działała na rzecz nauki i środowiska Polonii włoskiej.

Dzięki niej część kolekcji – ponad 500 obiektów – gromadzonej przez lata przez jej ojca, Karola Lanckorońskiego, oraz prapradziada, Kazimierza Rzewuskiego, można oglądać w polskich muzeach i instytucjach kultury, m.in. na Zamku Królewskim i w Muzeum Narodowym w Warszawie, na Zamku Królewskim na Wawelu (największy dar dla Zamku w jego powojennej historii) oraz w Bibliotece Jagiellońskiej. Wśród dzieł znalazły się obrazy Rembrandta i szkice Jacka Malczewskiego, a także wiele obrazów włoskich.

za Instytutem Polonika