Matka Boska Częstochowska na Rakowieckiej 37

Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej (zwanej Jasnogórską Panią lub Czarną Madonną) – namalowany w typie ikony Hodegetrii, wg podań namalowany przez Łukasza Ewangelistę na drewnie pochodzącym z jerozolimskiego domu Matki Bożej. Sama technika malarska obrazu kryje wiele tajemnic i osłania niespotykany kunszt artystyczny. Obraz zasłynął cudami w Konstantynopolu, gdzie przeniósł go cesarz Konstantym Wielki. Następnie przeszedł w ręce księcia ruskiego Lwa Halickiego i został ukryty w zamku w Bełzie. Zamek natomiast został zdobyty przez księcia opolskiego Władysława, który – widząc cuda związane z wizerunkiem Matki Najświętszej – postanowił umieścić go w ufundowanym przez siebie klasztorze na wzgórzach Częstochowy, około 1384 roku.

Dzięki Janowi Długoszowi znamy historię uszkodzenia Obrazu przez husytów w 1430 roku, którzy poorali szablami wizerunek i porzucili. Po tym wydarzeniu Obraz trafił do Krakowa, gdzie został przyozdobiony koszulkami. Konserwatorom nigdy nie udało się usunąć blizn z Oblicza Matki Najświętszej.

Znamienna jest historia z czasów II wojny światowej, kiedy z obawy przez Niemcami obraz został ukryty pod blatem w bibliotece klasztornej. Niemcy – nie wiedząc o ukrytym obrazie – podobnie jak wszystkie polskie zabytki, chcieli wywieźć kunsztownie wykonany, zabytkowy stół. Okazało się jednak, że stół wykonany był na miejscu, a praca nad nim trwała wiele miesięcy. Składał się ze wszystkich rodzajów drewna (niektóre sprowadzane były z dalekich krajów), specjalnie dobranych i odpowiednio ułożonych. Jego ciężar uniemożliwiał nawet przesunięcie go z miejsca, a rozmontowanie było niemożliwe. W ten sposób blat pozostał w Polsce, a nim – cudowny Obraz. W księdze klasztornej można także zobaczyć wpisy czołowych hitlerowców, którzy odwiedzili Jasną Górę, prosząc o pomyślność w swoich działaniach…

Prawdziwe "oblężenie" - tym razem oblężenie pielgrzymów, Obraz przeżył w czasie ucisku komunizmu w Polsce. Wypromowany został przez miłośnika Matki Najświętszej – prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II, który za motto swojej posługi obrał zawołanie: Totus Tuus. W 1966 r. na jasnogórskich błoniach tysiące Polaków ze wszystkich zakątków kraju przed cudownym obrazem Matki Bożej Częstochowskiej dziękowało za tysiąc lat chrześcijaństwa na polskiej ziemi. Jednocześnie z głębi udręczonych serc wybrzmiała wówczas pieśń: „My chcemy Boga!”, która przez długie lata towarzyszyła im w walce o przywrócenie wolności i niepodległości kraju. Prymas, więziony wówczas przez władze komunistyczne, przygotował program odnowy narodu, który został uroczyście odczytany przez Obrazem: „Przyrzekamy uczynić wszystko, co leży w naszej mocy, aby Polska była rzeczywistym królestwem Twoim i Twojego Syna, poddanym całkowicie pod Twoje panowanie, w życiu naszym osobistym, rodzinnym, narodowym i społecznym”.

Oczywiście ta otwarta, nieskrępowana manifestacja wiary była całkowicie nie po myśli prosowieckich władz PRL, z ich programową ateizacją społeczeństwa. 2 września 1966 roku władze komunistyczne „aresztowały” kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, która od 1957 roku decyzją Prymasa Stefana Wyszyńskiego peregrynowała po kraju, witana przez miliony wiernych. Fala odnowy, rozpoczęta w narodzie, była już jednak nie do powstrzymania. Po zatrzymaniu Obrazu po kraju jeździła pusta rama, stając się znakiem sprzeciwu i obrony wartości oraz przywiązania narodu do Matki. Dopiero po 6 latach, w czerwcu 1972 roku, ks. Józef Wójcik dokonał brawurowej akcji uwolnienia Obrazu, który powrócił na szlak peregrynacji.

13 czerwca 2017 roku na Jasnej Górze Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL otrzymało kopię Ikony Matki Bożej Częstochowskiej. Uroczystościom przewodniczył o. Eustachy Rakoczy, kapelan Żołnierzy Niepodległości, zaś obraz poświęcił abp Wacław Depo, metropolita częstochowski. Wizerunek odebrał dyrektor muzeum dr Jacek Pawłowicz, z inicjatywy którego kopia Jasnogórskiej Ikony trafiła do Muzeum. Znamienne wydarzenie przypomniało historię wykradzenia uwięzionego przez komunistyczne władze obrazu Matki Bożej Nawiedzenia, który wówczas ponownie ruszył w Polskę. „Matka Boża, do której tak żarliwie się przyznawali obrońcy naszej niepodległości, teraz idzie do nich, do miejsca ich kaźni” – podkreślił o. Pleskaczyński, uczestnik wydarzenia. Obraz Matki Bożej Częstochowskiej został umieszczony w X Pawilonie, w miejscu katowni żołnierzy antykomunistycznego podziemia, obok celi biskupa Antoniego Baraniaka. Obraz nawiązuje także do ryngrafu przedstawiającego wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej, należącego do partyzanta Franciszka Majewskiego ps. „Słony”. UB przekazywało go rodzinie rzeczy po egzekucji żołnierza w 1948 roku. Na ryngrafie zachowały się ślady jego krwi...

Zdjęcie z zasobów IPN

W 2022 roku Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL otrzymało obraz przedstawiający ryngraf z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej namalowany przez zamordowanego w 1949 r. przez komunistów jezuitę - ks. Władysława Gurgacza.

23 czerwca 2023 roku w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL odbyły się nagrania do dokumentu filmowego, ukazującego losy peregrynującego obrazu, który znalazł swoje miejsce w jednym z najokrutniejszych miejsc kaźni polskich bohaterów. O znaku obecności i zwycięstwa naszej Matki Królowej w najbardziej ponurym miejscu historii umęczonego narodu, opowiada kapelan MŻWiWP PRL, ks. Tomasz Trzaska, dyrektor Jacek Pawłowicz, przyjaciele muzeum oraz rodziny uwięzionych.