SB ws Piotra Fronczewskiego

Z Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej:

8 czerwca 1946 r. w Łodzi urodził się Piotr Fronczewski – wybitny aktor, lektor, reżyser, pedagog, piosenkarz. W wieku trzech lat razem z rodzicami przeniósł się do Warszawy. Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego Stowarzyszenia PAX pod wezwaniem św. Augustyna, a potem do Liceum Ogólnokształcącego im. gen. Karola Świerczewskiego. W 1968 r. ukończył z wyróżnieniem Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie.

Sztuką sceniczną zafascynował się już w dzieciństwie, na co być może wpływ miała praca jego ojca Władysława w Teatrze Syrena. Jako kilkunastoletni chłopak występował w Teatrze Telewizji (m.in. „Żołnierz królowej Madagaskaru”), filmach (np. „Wolne miasto”), na deskach teatralnych („Pan Vincenzo jest moim ojcem”) czy słuchowiskach radiowych (np. „W Jezioranach”).

Po ukończeniu studiów związał się z Teatrem Narodowym (1968–1969), a potem m.in. z Teatrem Współczesnym (1969–1973), Teatrem Dramatycznym (1973–1983), Teatrem Studio (1984–1985), Teatrem Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza (1985–1987) czy Teatrem Ateneum im. Stefana Jaracza (1991–2016).

Długo można wymieniać wybitne role serialowe i filmowe Piotra Fronczewskiego. Najmłodszą publiczność zachwycił m.in. rolami prof. Ambrożego Kleksa w filmowych adaptacjach prozy Jana Brzechwy czy ojca Ewy w „Szaleństwach panny Ewy”, nieco starsi z kolei mogli go oglądać np. w: „Ziemi obiecanej”, „Królowej Bonie”, „Bilansie kwartalnym”, „Hallo Szpicbródce…”, „Latach dwudziestych… latach trzydziestych…”, „Ucieczce z kina Wolność”, „Tata, a Marcin powiedział…”, „Domie”, „Chopinie. Pragnieniu miłości”, „Czarnym czwartku. Janek Wiśniewski padł”, „Rojście”, a także w wielu, wielu innych. Jako Franek Kimono wydał kilka albumów muzycznych, będących parodią muzyki disco.

Piotr Fronczewski był także gwiazdą kabaretów, m.in. kabaretu „Pod Egidą”. Właśnie jako jego aktor był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa w ramach sprawy obiektowej krypt. „Tercet”. Kabaret bowiem – zdaniem bezpieki – podczas występów „lansował totalną krytykę wszystkich zjawisk życia społeczno-politycznego i gospodarczego w kraju”.

W styczniu 1977 r. Fronczewski podpisał petycję „Do przedstawicieli świata kultury i nauki – posłów na Sejm PRL” w sprawie powołania komisji poselskiej do zbadania nadużyć stosowanych przez władze państwowe wobec uczestników protestów w Radomiu i Ursusie w czerwcu 1976 r. Spowodowało to wszczęcie przeciwko niemu przez SB sprawy operacyjnego rozpracowania krypt. „As”. Za włączenie się „aktywnie do działalności politycznej negatywnie prowadzonej przez grupy opozycyjne działające w środowiskach twórczych” kilkakrotnie zastrzegano mu możliwość wyjazdów zagranicznych.

W 1981 r. Fronczewski przyłączył się do bojkotu państwowych mediów. Dwa lata później bezpieka podjęła nieudaną próbę pozyskania go jako tajnego współpracownika. We wniosku o opracowanie kandydata na TW podano: „Wym[ieniony] zatrudniony jest na ochranianym operacyjnie obiekcie, tj. w Teatrze Dramatycznym. Posiada wysoką pozycję w środowisku artystycznym. Wybrany został prezesem Oddziału Warszawskiego ZASP. Jest prawdopodobne, że w przyszłości piastować będzie czołowe funkcje w związkach artystycznych i odgrywać wiodącą rolę w tym środowisku”. Piotr Fronczewski nie zgodził się jednak na przekazywanie SB informacji, a o próbie pozyskania go poinformował znajomych.

W konsekwencji SB planowała „neutralizację postawy P[iotra] Fronczewskiego”, skompromitowanie go w środowisku lub „wykorzystanie jako kanału dezinformacji”. Sprawę przeciwko niemu zamknięto w 1986 r., a materiały złożono do archiwum. Obecnie można się z nimi zapoznać w Archiwum IPN w Warszawie (akta o sygn. IPN BU 0246/690, IPN BU 00328/1582, IPN BU 0999/253, IPN BU 728/17588).

Dokumenty:

1. Piotr Fronczewski, ok. 1967 r. Zdjęcie z akt paszportowych (fot. z zasobu IPN, sygn. IPN BU 728/17588)

2. Piotr Fronczewski, ok. 1979 r. Zdjęcie z akt paszportowych (fot. z zasobu IPN, sygn. IPN BU 728/17588)

3. Kwestionariusz osoby rozpracowywanej dot. Piotra Fronczewskiego, 1977 r. (sygn. IPN BU 0246/690)

4–5. Notatka służbowa dot. występu kabaretu „Pod Egidą” w hotelu Forum w dniu 8 października 1981 r. (strony 1–2), październik 1981 r. (sygn. IPN BU 0999/253)

6. Piotr Fronczewski (fot. z zasobu NAC, sygn. NAC, 3/42/0/1/114/10)

Źródło: WK., https://www.facebook.com/archiwumipn