Symboliczna matka Nieznanego Żołnierza
Z okazji przypadającego dziś Dnia Matki przypominamy historię Jadwigi Zarugiewiczowej – polskiej Ormianki ze Lwowa, której syn Konstanty, ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej, w wieku zaledwie 19 lat bohatersko poległ w obronie Zadwórza (17 sierpnia 1920 r.). Pogrążonej w bólu matce, pomimo licznych starań, nigdy nie udało się odnaleźć ciała ukochanego, najstarszego syna.
Pięć lat później, po podjęciu decyzji o budowie w Warszawie Grobu Nieznanego Żołnierza – symbolizującego ofiarę wszystkich polskich żołnierzy, którzy poświęcili życie w walce o niepodległość – matkę bohatera spod Zadwórza poproszono o wskazanie trumny z ciałem bezimiennego obrońcy Lwowa, który miał niebawem spocząć w stolicy odrodzonej Rzeczypospolitej. Dokonując wyboru, Jadwiga Zarugiewiczowa stała się symboliczną matką chrzestną wszystkich poległych żołnierzy Wojska Polskiego.
To nie przypadek, że Konstanty bez wahania podjął się walki o niepodległość Polski – bronił Lwowa już w listopadzie 1918 r. jako jedno z Orląt. Jadwiga Zarugiewiczowa, urodzona w 1878 r. w Kutach w znanej rodzinie polskich Ormian, wychowała syna w duchu patriotyzmu. Od młodości wpajała w nim idee przywiązania do Ojczyzny, której nie było jeszcze na mapach świata.
Po II wojnie światowej musiała opuścić rodzinny i ukochany Lwów, o który walczył i za który zginął jej syn. Pozostałe dzieci mieszkały w różnych częściach Polski. Po śmierci męża, Jadwiga Zarugiewiczowa mieszkała przez pewien czas u córki w Krakowie, następnie u swojego syna Wacława w Białymstoku. To prawdopodobnie tam nastąpiła eskalacja choroby lub załamania nerwowego, w wyniku którego trafiła do szpitala. Zmarła w 1968 r. w Suwałkach, gdzie została pochowana i zapomniana.
W 2016 r. symboliczna matka Nieznanego Żołnierza spoczęła na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Została uroczyście pochowana wśród towarzyszy broni swego syna – w kwaterze wojennej żołnierzy Wojska Polskiego z 1920 r., poległych w wojnie polsko-bolszewickiej.
Wcześniej Prezydent RP Andrzej Duda „za wybitne zasługi w pielęgnowaniu pamięci o historii Polski” odznaczył ją pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Z okazji przypadającego dziś Dnia Matki, w ramach akcji #ZMiłościDoMatki, przypominamy sylwetki Polek-Matek, które zmieniały historię i ją współtworzyły. W ich losach jak w soczewce skupiają się losy naszej Ojczyzny . https://ipn.gov.pl/pl/z-milosci-do-matki
za mat. IPN