Tadeusz Starzyński

8 maja przypada 119. rocznica jego urodzin. Był polskim oficerem, cichociemnym, a po wojnie więźniem stalinowskim.

Tadeusz Starzyński urodzony 8 maja 1903 r. w Kijowie. Od 1925 do wybuchu II wojny światowej służył w Policji Państwowej w Lublinie, w Mostach i w Warszawie.

Legitymacja:

Rodzina Tadeusza Starzyńskiego (Żona Maria z synami) na wycieczce w Augustowie podczas wakacji poprzedzającej wybuch II wojny światowej.

Po kampanii wrześniowej 1939 r. opuścił Polskę wraz z kolumną policji dowodzoną przez nadkomisarza Jana Zdanowicza. Przebywał w obozie dla internowanych na Węgrzech, skąd przedostał się do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych.

List do żony:

Służył m.in. w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej i Motorowej oraz w Oddziale Specjalnym Sztabu Naczelnego Wodza.

Zdjęcie Tadeusza Starzyńskiego z okresu służby w PSZ

W 1942 r. zgłosił się ochotniczo do służby w kraju.

Legitymacja uprawniająca do noszenia Znaku Spadochronowego z 31 sierpnia 1943 r.:

W nocy z 8 na 9 kwietnia 1944 r. wykonał skok z samolotu na placówkę odbiorczą „Jodła” położoną w powiecie kozienickim. Po okresie aklimatyzacji został przydzielony do Wydziału Kontrwywiadu i Bezpieczeństwa Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej, gdzie zajmował się rozpracowywaniem niemieckich organów bezpieczeństwa. Posługiwał się fałszywym nazwiskiem Tadeusz Parowski, a także pseudonimami: „Ślepowron”, „Narcyz”, „Gzyms”.

Po wojnie wrócił do Warszawy i rozpoczął pracę jako radca w Ministerstwie Poczt i Telegrafów. Prawdopodobnie kontynuował konspiracyjną działalność wywiadowczą w strukturach Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN).

W listopadzie 1945 r. Tadeusz Starzyński został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i trafił do aresztu na ul. Rakowieckiej w Warszawie. Po wielomiesięcznym okrutnym śledztwie został oskarżony o udział w „nielegalnych związkach Armia Krajowa – Delegatura Sił Zbrojnych i „Wolność i Niezawisłość” celem „[…] usunięcia przemocą ustanowionych organów władzy zwierzchniej narodu”.

17 września 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na 15 lat więzienia. W 1955 r., ze względu na zły stan zdrowia, został czasowo zwolniony w celu leczenia. Do więzienia już nie wrócił. W 1956 r., w okresie tzw. „odwilży” politycznej, Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy zmniejszył mu karę do 10 lat więzienia i darował jej pozostałą część. Tadeusz Starzyński zmarł 26 kwietnia 1970 r. Został pochowany na Starych Powązkach ze skromną inskrypcją: „Cichociemny”.

Przez cały czas pobytu na obczyźnie Tadeusz Starzyński spisywał dziennik, w którym, dla siebie i najbliższych, odnotowywał bieżące wydarzenia, swoje rozterki i przemyślenia. Ten wyjątkowy dokument, wraz z innymi pamiątkami, przekazała do naszego Archiwum p. Heather Milligan, córka Stewarta Rossa, u którego rodziny, w Aberdeen, Starzyński mieszkał podczas pobytu w Wielkiej Brytanii.

mat. IPN

Archiwum IPN przygotowało wystawę poświęconą Tadeuszowi Starzyńskiemu https://ipn.gov.pl/.../133571,Powrot-Kapitana-Tadeusz... Więcej ciekawych historii i dokumentów z zasobu IPN można znaleźć na portalu Przystanek Historia (link: https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/archiwum-ipn).