Wielkanoc 3 Brygady Wileńskiej AK

Zwyciężymy i Ojczyzna Zmartwychwstanie” (Wielkanoc 1944 r.)

Święta Wielkiej Nocy 1944 r. zorganizowane przez 3. Brygadę AK pod Wilnem były wyjątkowe. Ten radosny dzień obudził nadzieję na wskrzeszenie niepodległej Ojczyzny. Po miesiącach walk znaczna część Wileńszczyzny była już skrawkiem wolnej Polski. Brygada por. Gracjana Froga „Szczerbca” nabierała coraz większej sprawności bojowej, rozrastała się liczebnie, krzepła organizacyjnie. Tereny kwaterunkowe i operacyjne były oczyszczane z posterunków policji i band bolszewickich.

Zmartwychwstanie Pańskie brygada „Szczerbca” świętowała w Turgielach z udziałem przybyłych z Wilna komendanta okręgu ppłk Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka” i oficerów sztabowych. Tłumy mieszkańców i goście również brali w uroczystościach. Była przysięga, nabożeństwo, defilada, odznaczenia, suto zastawione stoły na kwaterach, przyjęcia w okolicznych dworkach Uroczystości były filmowane i fotografowane przez braci, Zbyszka Siemaszko „Swojaka” i Henryka Siemaszko „Dłuższego”.

W rozkazie odczytanym 9 kwietnia 1944 r. na rynku w Turgielach ppłk „Wilk” mówił: „Prowadzimy walkę o wolność Ojczyzny. Tylko wspólny wysiłek wszystkich Polaków w oparciu o nasz Rząd w Londynie i Władze w Kraju da nam jako owoc Zwycięstwo. Wojna powoli zbliża się do końca (…). Nieśmy wysoko sztandar walki o wolność, na którym są wypisane słowa »Bóg, Honor, Ojczyzna«. Z tymi słowami na ustach i w sercu zwyciężymy i Ojczyzna Zmartwychwstanie”.

Dowódca plutonu „Trójki” Marian Korejwo „Milimetr” relacjonował: „Święta odbyły się bardzo uroczyście. Przed grobami [Chrystusa] w kościołach w Turgielach i Taboryszkach stały warte honorowe [żandarmów AK]. Odbyły się rekolekcje. Większość żołnierzy przystąpiła do spowiedzi i komunii. W pierwszy dzień świąt w rezurekcji uczestniczyli wszyscy żołnierze brygady”.

11-letni wówczas Jerzy Widejko „Jureczek” tak zapamiętał uroczystości: „Przyjezdni goście wprost porywali mnie do wspólnego zdjęcia (…). Miasteczko Turgiele i przyległe okolice były wtedy nazywane Rzeczpospolitą Turgielską. Niemcy ani Litwini tutaj nie zaglądali z powodu zbyt częstego penetrowania terenu przez nasze oddziały”.

Tomasz Balbus, Magda Wysocka

z mat. IPN